Als hbo-docent ben ik uiteraard nieuwsgierig naar informatie hoe “onze”studenten het in het vervolg doen. Dat vervolg kan in de vorm van een baan of in de vorm van een opleiding aan de universiteit zijn. Mijn oog viel zo op een artikel in het magazine Univers van de Tilburg University. De titel op de voorpagina zet al de toon: invasie van hbo-ers. Dat is alvast een prachtige manier van “framing”. Gelukkig spreekt de schrijver van het artikel niet over een “tsunami” van hbo-ers. Dat had namelijk ook gekund. Maar de negatieve toon, want een invasie suggereert een ongewenst binnendringen, is gezet. Laten we het artikel in Univers nader bekijken.
Op pagina 3 van Univers lees ik een uitslag van een poll. Daaruit blijkt dat 59% van de stemmers (in totaal 183 personen) de hbo-ers op de universiteit niet gewenst acht (“hbo-ers zijn desastreus voor het niveau van de universiteit” en “een master is er slechts voor wo-ers). Wie de stemmers zijn, is onbekend. Zijn het hoogleraren, wetenschappelijk medewerkers, ondersteuners, wo-studenten of ook hbo-studenten? Wie ook de invullers zijn, een voorzichtige conclusie is, dat het algemeen gevoelen over de hbo-er op de universiteit erg negatief is. Er is in de poll nog net niet gevraagd: “willen jullie meer of minder hbo-ers? Minder? Dan gaan we daar voor zorgen”.
Vanaf pagina 5 schetst een aantal medewerkers van diverse opleidingen op de universiteit de ervaringen met hbo-studenten. Ik wil me als “ervaringsdeskundige” met hbo-rechten-studenten beperken tot het commentaar vanuit de juridische faculteit. Wat in ieder geval opvalt, zijn de onderbuikgevoelens, die als de enig juiste stellingen geponeerd worden. De hbo-ers zijn inhoudelijk niet goed. Ze hebben geen kritische houding. Ze kunnen niet omgaan met onzekerheden. Ze zitten niet op een gelijk kennisniveau. Ze vertragen de colleges. Ze zijn minder zelfstandig. Enig bewijs van een van deze stellingen? Geen enkel bewijs! Er wordt geen bewijs geleverd van de stellingen, terwijl cijfers toch eenvoudig aan te leveren moeten zijn. Deze gepubliceerde onderbuikgevoelens en “ervaringen” van slechts één docent zijn een onderwijsinstelling die zich wetenschappelijk noemt onwaardig. Het is dan ook niet moeilijk om daar met gelijke drogredenen op te reageren. Sterker nog: ik kan er zelfs geldende feiten tegenover zetten.
Laat ik zelf wat ervaringen schetsen. Hbo-student P. voorspel ik een moeizame periode op de universiteit. Mijn advies is: zul je dat wel doen? Tot mijn eigen verbazing behaalt hij in Tilburg zijn master in twee jaren met het cijfer zeven als gemiddelde. Studente D. is bij “ons” bekend als een “zeventjes”-student. Zij haalt haar master, wederom in Tilburg, cum laude. Student E. vertelt op een praktijkdag van alumni aan docenten, dat de tentamens op het hbo moeilijker zijn dan op de universiteit.
Nu wat feiten. In studiejaar twee van onze juridische hbo-opleiding krijgen de studenten het vak “kritisch denken”. Daarin leren we de studenten analyseren, argumenteren, herkennen van drogredenen etc. In het vierde jaar, in de minor Juridisch Advies, hebben we dit jaar allerlei oefeningen uit het kritisch denken extra toegevoegd in het onderwijs. In die minor deden we al aan kritisch denken zonder het echter zo te benoemen. Dit jaar benoemen we het kritisch denken specifieker. Eind januari 2017, als de minor op een eind loopt, gaan we meten of de inzet van die extra opdrachten tot een resultaat heeft geleid. We hopen dat onze studenten nog beter zijn geworden in het kritisch denken. Uiteraard is er aan het begin van de minor een zogenaamde nulmeting geweest en is er tussentijds een tussenmeting gedaan. Het enkel aanbieden van het vak kritisch denken wil niet meteen zeggen dat de studenten ook kritisch(er) gaan denken. Het wil wel zeggen dat we er in het hbo-onderwijs extra aandacht voor hebben. Uiteindelijk moet dat toch resultaat opleveren. Voor zover mij bekend wordt het vak kritisch denken niet apart in het universitair juridisch onderwijs aangeboden.
Het is schijnbaar zo dat onze studenten vragen stellen tijdens het onderwijs. Dat vertraagt het onderwijs. Wat vervelend! De vraag is of vragen stellen betekent dat je niet het juiste niveau hebt. Ik zou juist denken dat een vraag stellen het begin is van de analyse, van interesse in kennis, van kritisch denken. Misschien hebben de studenten in het hbo geleerd om vragen te stellen. Zij worden niet gehinderd door de veronderstelling dat vragen stellen “not-done” is, omdat het de les ophoudt. Misschien willen de hbo-studenten wel niet de indruk wekken dat ze zo slim zijn. Misschien willen wo-studenten wel de schijn wekken dat ze slim zijn door geen vragen te stellen. Want vragen stellen kan namelijk aangeven dat je iets niet weet en je dus niet slim bent? Daarbij houdt het de les zo op………..
Is er dan niets positiefs te melden uit dat artikel? Jawel. Dat andere opleidingen dan de faculteit rechtsgeleerdheid veel positiever zijn: hbo-ers zijn zelfstandig, leergierig, gedreven. Het zijn harde werkers.
Gelukkig valt er uit redactionele hoek ook iets positiefs over de hbo-student te melden. In een redactionele bijdrage wordt gesteld, dat nergens uit cijfers blijkt dat de hbo-ers het slechter doen dan wo-studenten. “Het dedain is nergens op gebaseerd”.
Touché: ongepast dedain. Uit de cijfers, die in het artikel genoemd worden, over het aantal hbo-ers op de universiteit is ook nog om een andere reden het dedain ongepast. De hbo-er is financieel aantrekkelijk en levert de universiteit veel geld op voor het behoud van het wetenschappelijk onderwijs. Zeker voor de rechtenfaculteit. Voor het juridisch onderwijs geldt namelijk in het bijzonder de vraag hoeveel wetenschappers er opgeleid worden. De overgrote meerderheid van de juristen komt immers gewoon in het praktisch gerichte beroepsponderwijs terecht. Per definitie het opleidingsterrein van een hbo-opleiding.
Kortom: in de Univers van 27 oktober 2016 geeft de universiteit toch een sfeer over de hbo-er, die als oud, afgezaagd en zo vaak misplaatst dat het niet meer leuk is, weer. Even is de gedachte over de hbo-er op de universiteit niet (uni-)vers maar eerder belegen.
No Comments